Juist omdat gezondheid zo belangrijk is, wordt al eeuwenlang veel waarde toegekend aan het bevorderen van gezondheid, het bestrijden van ziekten, en het omgaan met lichamelijke en geestelijke beperkingen. Lang was ‘gezondheid’ een domein waar alle aspecten van de menselijke gezondheid in mee werden genomen, zoals in Aziatische landen vaak nog steeds het geval is. Deze benadering heeft een enorme vlucht genomen en tot een schat aan medische kennis geleid, maar de blik op de individuele mens als geheel leed daar sterk onder.

De natuurwetenschappelijke bewijsvoering werd leidend en – wanneer het succes van een interventie of middel niet bij herhaling hetzelfde voor een grote groep van mensen was – werd hieraan geen waarde gehecht.

In de 20e eeuw vond een aantal grote medische doorbraken plaats, zoals de ontdekking van de röntgenstraling en andere beeldvormende technieken en het in kaart brengen van DNA.

De holistische kijk werd verlaten

De holistische kijk werd daarmee verlaten; de klacht werd en wordt vaak nog altijd teruggebracht tot vaststellen van disfunctioneren van één enkel orgaan, waar vervolgens een oplossing voor wordt geboden in de vorm van een interventie of middel. Doel is dat de klacht – in elk geval tijdelijk – kan verdwijnen. De klacht wordt dus niet meer in relatie tot het (dis)functioneren van andere delen van het lijf bekeken.

De psyche heeft inmiddels wel weer enige plaats gekregen bij het benoemen van klachten. Maar van een echte integratie van lichaam en geest is nog geen sprake.

Omgevings- en andere factoren zoals opvoeding, gezinsstructuur, culturele aspecten, leefstijl, voeding, slaap, zingeving, relaties en beweging kregen tot op heden bij de aanpak van lichamelijke klachten geen tot weinig aandacht.

Ondertussen ging de farmaceutische industrie de wetenschap financieren, waardoor de focus van onderzoek op patenteerbare geneesmiddelen kwam te liggen. Deze kregen daardoor automatisch binnen de geneeskunde een steeds belangrijkere rol. Bovendien werd de zorg voor veel zorgprofessionals en bedrijven een verdienmodel: hoe meer interventies een arts toepaste, hoe meer hij eraan verdient.

Reductionistische, farmaceutische model alléén niet voldoende voor behandeling

Bij de aanpak van de chronische aandoeningen met medicijnen of een medische interventie, bleek echter niet hetzelfde snelle positieve effect op te treden als men gewend was bij de behandeling van acute aandoeningen. Daarmee groeide het besef dat het reductionistische, farmaceutische model alléén niet voldoende is voor behandeling.

Het domein ‘Gezondheid’ hanteert een nieuwe omschrijving van wat gezondheid eigenlijk is. Daarbij is er veel meer aandacht voor eigen regie van mensen en het vergroten van het vermogen om te gaan met de uitdagingen van het leven. Deze ‘positieve gezondheid’ is een bredere kijk op gezondheid. Met die brede benadering wordt bijgedragen aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan.