Alle burgers in een regio (ook de regionale ondernemers) volwaardig betrekken bij de besluitvorming over vraagstukken die gevolgen hebben voor de welvaart en welzijn in de regio. Daarover gaat het domein ‘democratisch ondernemen’. Democratische besluitvorming raakt alle publieke vraagstukken in de regio, en geldt ook voor ondernemingen in de regio’s, onafhankelijk in welk domein deze ondernemingen opereren.

Besluitvorming over publieke vraagstukken was eeuwenlang eenvoudig: die lag bij een elite van landeigenaren. De geografische reikwijdte van hun besluiten hing af van hun landbezit, dat kon heel klein zijn, maar ook heel groot (vaak door vijandige veroveringen). Dit veranderde aan het einde van het feodale tijdperk toen handel meer economische waarde ging creëren dan de exploitatie van land. Namens burgers beslisten de regenten over publieke vraagstukken, en de economische belangen van de handelaren waren in hun afwegingen heel bepalend.

De samenleving veranderde daarna opnieuw, waarbij er een vorm van democratie – de partijendemocratie – werd ingevoerd om de belangen van arbeid (links) en kapitaal (rechts) te kunnen balanceren. De belangen van de burgers worden steeds minder vertegenwoordigd in regeringen en parlementen. Ook de parlementaire partijendemocratie raakt aan het einde van haar levenscyclus, en de natiestaat blijkt steeds minder de juiste geografische schaal waarop publieke besluiten moeten worden genomen. 

Belang van de elite of burgers voorop?

Wereldwijde organisaties als het World Economic Forum spelen in op dit bestuurlijke vacuüm, en trachten een herinvoering van een elite te realiseren maar nu op wereldschaal. In dit geval zouden de besluiten – niet voor het eerst in de geschiedenis – weer door een elite worden genomen, en wederom in hun eigen belang en niet in het algemeen maatschappelijke belang van de burgers.

Democratisch organiseren

De noodzaak tot een meer democratische manier van organiseren neemt toe. Een  manier die garant staat voor meer waardecreatie voor de samenleving als geheel. De schaalgrootte van de toekomstige samenleving is de regio. In de visie van Society 4.0 is een regio een gebied met een natuurlijke, culturele en economische samenhang waarin gestreefd wordt naar zelfvoorziening en autonomie.

Daarvoor is een nieuwe vorm van democratische besluitvorming nodig. Eén waarin de burger zelf direct een stem uitbrengt (directe democratie) of dat hij/zij (bij complexere en multidisciplinaire onderwerpen) zich per onderwerp laat vertegenwoordigen door een door hem/haar geselecteerde vertegenwoordiger.

Mensen kunnen zelf het beste bepalen hoe ze werken, leren, zorgen, samenleven

Verder is rentmeesterschap een leidend principe. Dat is een eigendomsstructuur, waarin een groep individuen of een gemeenschap gezamenlijk een bedrijf of organisatie bezit en beheert. Met als doel ervoor te zorgen dat de behoeften en belangen van alle belanghebbenden worden gediend, inclusief die van de werknemers, klanten, leveranciers en van de regionale samenleving.

Mensen kunnen zelf het beste bepalen hoe ze werken, leren, zorgen, samenleven. Zij weten het beste wat ze nodig hebben in hun regio. Daarom wordt de oprichting van meer democratische ondernemingen in de regio gestimuleerd.