‘Voorzieningen van algemeen nut’ zoals wegen, spoorwegen, postbezorging en (vaste) telefoon waren lang publiek bezit om primair de belangen van burgers en ondernemers te dienen. Dit veranderde in de jaren ’70 van de vorige eeuw. Er ontstond een toenemende invloed van private ondernemingen in het publieke domein door de opkomst van het aandeelhouderskapitalisme.

Vele publieke belangen werden geprivatiseerd met als belangrijkste argument dat overheidsorganisaties niet efficiënt (en dus duur) zouden zijn. En dat ‘de markt’ dat veel beter zou kunnen. In het begin was dat wellicht ook zo, maar de nadelen van een publieke infrastructuur in private handen werden steeds zichtbaarder en nijpender.

Private bedrijven groter en machtiger dan landen

Daarbij komt dat private bedrijven steeds groter, machtiger en rijker werden, en deze wereldspelers steeds meer de eigen commerciële doelen voor ogen hebben en steeds minder de publieke belangen. Deze ontwikkeling wordt alom gevoeld in de digitale infrastructuur. Dat zijn de digitale voorzieningen van algemeen nut.

Het internet wordt ook wel de ‘digitale snelweg’ genoemd, die grote hoeveelheden mensen met elkaar kan verbinden. Internet vormt de digitale sociale infrastructuur van mensen, waar ook ter wereld. De infrastructuur is voor het grootste gedeelte in handen van bedrijven als Apple, Microsoft (inclusief LinkedIn), Google, Amazon, Meta (Facebook, Instagram), en X (Twitter).

Afhankelijkheid
Mensen en ondernemingen zijn steeds afhankelijker geworden van deze informatietechnologiegiganten, zoals voor internet-toegang, dataopslag, sociale netwerken, smartphones, officeapplicaties, opslag van foto’s en bedrijfsdata. De meeste mensen, ondernemingen en publieke organisaties zijn zich niet bewust van de gevolgen van die afhankelijkheid. Het feit dat deze ondernemingen inmiddels groter zijn dan landen is dat regels vrijwel straffeloos geschonden kunnen worden. Wetten ter bescherming van (persoonlijke) data worden ondermijnd en de boetes die worden opgelegd wegen niet op tegen de winsten die met het exploiteren van die gegevens kunnen worden behaald.

Mensen weer eigenaar

Een decentrale digitale infrastructuur maakt het mogelijk dat mensen weer eigenaar worden van veel van hun data. Door te bouwen aan een decentraal netwerk bepalen gebruikers zelf welke data worden gedeeld.

Een decentraal netwerk maakt gebruik van lokale ‘nodes’. Dat zijn decentrale servers die in huizen, scholen, winkels, bedrijven kunnen staan. Ze zijn in het beheer van mensen of partijen die duidelijk hebben gemaakt welke regels gelden voor het gebruik.

Je bepaalt dus als gebruiker zelf waar je data opslaat; op een van de duizenden nodes verdeelt over wereld. En alleen de gebruiker weet waar deze data staan en heeft dus zelf in de hand wie er wanneer toegang toe heeft.